Borderline – zaburzenie osobowości naszych czasów

Czy osoba z cechami borderline potrafi kochać?

Kiedy za studenckich czasów dużo podróżowałam, poznałam w pociągu ciekawego mężczyznę. Chociaż nie utrzymywaliśmy kontaktu po wspólnej podróży, do dzisiaj pamiętam naszą rozmowę, a szczególnie jeden wątek, dotyczący jego relacji. Dużo opowiadał mi o swojej byłej-obecnej dziewczynie, wobec której żywił bardzo silne i ambiwalentne uczucia, taka trochę relacja  love-hate. Jego dziewczyna zdradzała objawy borderline i była w procesie leczenia. Opowiadał o jej impulsywności, wybuchach gniewu, samookaleczaniu, problemach w relacjach z innymi ludźmi i wreszcie zapytał: czy ona mnie w ogóle kocha i  jak kocha osoba z borderline? Wówczas trudno mi było jednoznacznie odpowiedzieć, sama jeszcze niewiele wiedziałam o leczeniu zaburzeń osobowości. Jednak minęło trochę czasu. Studia się skończyły, specjalizacja się skończyła, czteroletnia szkoła psychoterapii również, a przez mój gabinet przeszło kilkadziesiąt osób zmagających się z zaburzeniem osobowości z pogranicza. Mogłabym więc odpowiedzieć dzisiaj ze zdecydowanie większą dozą pewności.

Krótka odpowiedź na to pytanie jest oczywista: tak, ludzie cierpiący z powodu borderline mogą tworzyć satysfakcjonujące związki, zakładać rodziny i być naprawdę wspaniałymi partnerami. Wiele zależy od ich samoświadomości, faktu od odbytej psychoterapii, czy też tego, w jaki sposób u konkretnej osoby to zaburzenie się manifestuje, czyli od specyficznych objawów.

Wczytując się w objawy borderline widać, że większość z nich ujawnia się w relacjach z drugą osobą. Możesz czuć się jak na huśtawce, na przemian idealizowany, a za chwilę dewaluowany. Możesz nie rozumieć, skąd pochodzą intensywne reakcje twojego partnera, jego gniew i impulsywne reagowanie. Możesz czuć się przytłoczony ogromem potrzeb, jakie ma wobec ciebie partner.

Czy borderline jest niebezpieczne?

Osoba z tym typem osobowości może być niebezpieczna przede wszystkim dla siebie- ponieważ 60-70% tej grupy ma w swojej historii życia próbę samobójczą, a  8-10% osób z zaburzeniem z pogranicza umrze śmiercią samobójczą. To bardzo ważne, żeby uważnie przyglądać się takim tendencjom i reagować na nie. Szczególnie w sytuacji porzucenia, odtrącenia– czy to realnego, czy wyobrażonego- osoby z borderline bardzo mocno go doświadczają. Nawet jeśli wydaje się, że obiektywnie nie zadziało się nic aż tak złego, to szczególna wrażliwość tych osób na odrzucenie i porzucenie sprawia, że przeżywają to niezwykle mocno i boleśnie. W przypadku realnego zagrożenia samobójstwem – wzywamy karetkę.

Osobowość borderline objawy

Zaburzenie osobowości typu borderline (z pogranicza), po angielsku borderline personality disorder, stąd skrót BPD- to zaburzenie osobowości, w którym nasi pacjenci zmagają się z ciągłymi wahaniami nastroju, impulsywnymi zachowaniami, mają trudności w relacjach z innymi, nie są pewni własnej tożsamości. Mogą się samookaleczać lub stosować inne autodestrukcyjne zachowania. Bardzo często są to osoby niezwykle twórcze, inteligentne, ale ze względu na nasilenie swoich objawów nie rozwijają w pełni talentów i pracują poniżej swoich możliwości. Prawdopodobnie, chociaż jest to niemożliwe do zweryfikowania, z powodu BPD cierpiały: Księżna Diana oraz Marlyn Monroe.

Żeby w sposób naukowy odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest borderline, odnieśmy się do przyjętej klasyfikacji. Według używanej przez specjalistów klasyfikacji DSM-IV, żeby postawić diagnozę zaburzenia osobowości typu borderline, spełnione musi zostać co najmniej pięć z dziewięciu poniższych kryteriów:

1. Desperacki wysiłek wkładany w unikanie wyobrażonego odrzucenia przez innych.
2. Niestabilne i burzliwie przebiegające związki międzyludzkie, charakteryzujące się wahaniami między skrajnymi stanami – idealizowaniem lub pozbawianiem wartości.
3. Zakłócenie poczucia własnej tożsamości: wyraźny i trwale niestabilny obraz samego siebie lub własnego „ja”.
4. Impulsywność, okazywana w co najmniej dwóch obszarach, stwarzająca potencjalne zagrożenie (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się).
5. Nawracające zachowania, gesty lub groźby samobójcze albo samookaleczenia.
6. Niestabilność reakcji emocjonalnych spowodowana zmiennością nastroju w zależności od warunków (np. nasilone epizody dysforii, drażliwość lub lęk utrzymujące się do kilku godzin, rzadko dłużej niż kilka dni).
7. Przewlekłe poczucie pustki.
8. Niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości, utrzymujące się poczucie gniewu, powtarzający się udział w bójkach).
9. Związane z czynnikami stresowymi, przemijające wyobrażenia paranoidalne lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne.

Zasadniczą i ogólną cechą tego zaburzenia jest niestabilność i jej wpływ na różne dziedziny życia. Jeśli po przeczytaniu kryteriów zastanawiasz się, czy jesteś borderline- zachęcam do konsultacji ze specjalistą. Samodiagnozowanie rzadko okazuje się w stu procentach trafne, ale skoro zastanawiają cię niektóre swoje cechy i  zachowania, to może warto udać się do psychoterapeuty na 3-4 spotkania konsultacyjne  i podzielić swoimi wątpliwościami.

Jeżeli przeczytałeś te kryteria i wydaje ci się, że bliska osoba może mieć objawy borderline- zalecam wizytę u psychoterapeuty, najlepiej z doświadczeniem w prowadzeniu psychoterapii poznawczo-behawioralnej, terapii schematu, czy też psychoterapii dialektyczno-behawioralnej. Taka psychoterapia to uznana metoda leczenia zaburzenia osobowości typu borderline.

Osobowość borderline jak postępować

Bardzo długo, nawet wśród niektórych specjalistów, pokutował stereotyp, że zaburzenia typu borderline nie da się wyleczyć, a osobą chorującą na borderline nie da się żyć i najlepiej trzymać się od niej z daleka. Na szczęście, te czasy już minęły, chociaż jeszcze 15 lat temu, na studiach z psychologii, słyszałam takie treści wraz z życzeniami, żebyśmy nigdy nie mieli takich pacjentów w gabinecie. Teraz, kiedy badań nad leczeniem zaburzeń osobowości jest coraz więcej- okazuje się, że regularna psychoterapia przynosi bardzo dobre rezultaty i zaburzenie to można leczyć.

Zatem pierwszym postępowaniem z wyboru powinna być psychoterapia. Na przykład psychoterapia poznawczo-behawioralna, z uwzględnieniem terapii schematu, która umożliwia redukcję objawów zaburzenia bordeline oraz prowadzi do trwałych zmian w osobowości pacjenta. W terapii schematów terapeuta pomaga przełamywać wytworzone w dzieciństwie dysfunkcyjne wzorce. Odbywa się to z pomocą różnych technik poznawczych, behawioralnych oraz doświadczeniowych.  Ważna jest również relacja terapeutyczna: oparta na poczuciu bezpieczeństwa i zaufaniu.

Czasami potrzebne jest włączenie farmakoterapii. Leki antydepresyjne mogą zostać przepisane w leczeniu objawów głębokiej depresji. Poza tym czasami stosowane są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), benzodiazepiny (uwaga na uzależnienie), czy neuroleptyki.  Generalnie, zaleca się, aby leki podawać w szczególnych sytuacjach, przez ograniczony czas. Żadne leczenie farmakologiczne nie sprawi, że zaburzenie osobowości typu borderline zostanie wyleczone. Co więcej, niektóre wyniki z badań empirycznych wskazują, że osoby przyjmujące leki odnoszą mniej korzyści z terapii w porównaniu do tych, którzy nie zażywają leków. Może to wynikać z faktu, że techniki psychoterapeutyczne, szczególnie techniki doświadczeniowe, wymagają bycia w kontakcie ze swoimi przeżyciami. Ponadto, w terapii pacjent ma za zadanie nauczyć się, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, a trudno to zrobić jeśli leki skutecznie wyciszają.

Jak możesz pomóc osobie z borderline

Zastanówmy się, jak żyć z osobą cierpiącą na borderline. Związałeś się z kimś, kto może swoim zachowaniem prowadzić do wyczerpania twoich zasobów empatii i współczucia, kto ma wobec ciebie pewne oczekiwania, często jednak formułuje ambiwalentne żądania i powoduje to w tobie poczucie chaosu. Jednocześnie z jakichś przyczyn wybrałeś sobie właśnie takiego, a nie innego partnera, więc coś was połączyło.

Pamiętaj proszę, że związałeś się z osobą, która też z tego powodu cierpi, która wiele przeszła, która nie wybrała sobie zaburzenia osobowości, i która- miejmy nadzieję- jest gotowa podjąć trudną drogę pracy nad sobą.

Chociaż specjaliści nie wiedzą dokładnie, co powoduje zaburzenia osobowości, w tym zaburzenia osobowości z pogranicza, pewne jest, że mamy do czynienia z mieszanką niekorzystnych czynników. Zarówno biologicznych, a mózgu przecież nikt sobie nie wybiera, jak i środowiskowych. Można mieć na myśli takie traumatyczne wydarzenia życiowe, jak utrata ważnej osoby, np. rozwód rodziców, śmierć; brak zaspokajania podstawowych potrzeb: bezpieczeństwa, ochrony i miłości; przemoc emocjonalna; bycie ofiarą przemocy fizycznej lub seksualnej itp. Żadnej z tych sytuacji również osoba z borderline nie wybiera. Zatem to nie jej wina, że taka osobowość się ukształtowała, ważne jest, co z tymi trudnościami jest gotowa robić.

Ty możesz empatycznie być i wspierać swojego bliskiego w procesie zdrowienia, w poszukiwaniu dobrego psychoterapeuty. Rozmawiać z nim, okazując wsparcie i stawiając granice, które sprawią, że poczuje się bezpiecznie.

Jeżeli z jakichś powodów trwasz jednak w związku, który przynosi ci wiele cierpienia, a twój partner nie chce się zmienić i nie podejmuje ku temu żadnych kroków- może warto zastanowić się, dlaczego w takim związku pozostajesz.

Chcesz porozmawiać o Bordeline? Umów się na godzinną konsultację z naszym specjalistą.